تنظیم خانواده و بارداری :بهترین فاصله بین دو بارداری چقدر است ؟

 مادری ۳۴ ساله تعریف می کرد: ما ۳ فرزند با فاصله سنی هر کدام از هم ۱۹ ماه داریم، زمانی که خیلی کوچک بودند زندگی ما مانند یک جهنم واقعی  بود. تصور کنید سه فرزند با فاصله سنی خیلی کم و  البته با نیاز‌های تقریبا مشترک چه بلایی بر سر پدر و مادر می‌آورند؟ ولی الان که آن‌ها بزرگتر شده‌اند اوضاع  زندگی خیلی خوب و عالی است. فرزندانم تنها نیستند و حسابی با هم بازی می‌کنند و مشغول هستند.

مشکل این ماجرا کاملا مشخصو واضح است. پدر و مادر از فرط خستگی جسمی و روحی تاب و توانی برایشان باقی نمی ماند. هنگامی که فاصله سنی فرزندان از هم کم باشد، حداقل  پدر و مادربرای یکی دو سال اول حسابی خسته‌اند. تصور این صحنه  که مادر باید در همان زمان که به نوزادش شیر می‌دهد،باید بچه به بغل دنبال کودک نوپای خودش نیز راه برود و بدود.‌ کاش فقط دویدن بود، زیرا باید همراه  کودکش از مبل و میز و صندلی هم بالا و پائین برود!

پشت سر هم بچه دار شدن در زمان قدیم بسیار مرسوم بود و تنها دلیل موجهشان این بود که بچه ها با هم بزرگ می شوند، به طوری که فاصله سنی بچه‌ها از هم فقط ۹ ماه بود، البته این نوع فاصله سنی در زمان حال، یک فاجعه اسفناک محسوب می‌شود. البته از نظر علمی نیز عدم فاصله‌گذاری سنی مناسب بین فرزندان مردود و غیر علمی شمرده می شود.تصور کنید مادر همزمان با شیر دادن به نوزاد خود، باید به جنین دیگر هم که در رحم او در حال رشد است، مواد غذایی برساند، و البته این بارداری به قیمت رساندن ضرر هر سه نفر تمام می‌شود. ممکن است مادر در بارداری با تهوع و علایم اولیه بارداری دست به گریبان باشد و به علت مراقبت از نوزاد دیگر که هنوز کوچک است و نیاز به مراقبت دارد، خواب کافی هم نداشته باشد، و اصلا نمی تواند، مراقبت خوب و عالی از نوزاد متولد شده  و خود داشته باشد،و  تکلیف جنین نیز در این بین کاملا مشخص و مشهود است.

در ماه های آخر بارداری هم که وزن مادر سنگین می‌شود، کودک اول انتظار آغوش مادر را دارد و می خواهد، مادر او را در آغوش بگیرد  و راه ببرد و این موضوع برای مادر واقعا سخت و عذاب آور و حتی در شرایطی غیر ممکن و محال است.  بیشتر خانواده ها به علت همین مشکلات، تصمیم می‌گیرند که فاصله سنی بین فرزندان بیشتر باشد. بعضی‌ از خانواده ها صبر می‌کنند تا فرزند اول به استقلال کامل برسد ،یعنی خودش به تنهای غذا بخورد، لباس هایش را تعویض کند و دستشویی برود.سپس به دعوت فرزند دوم فکر کنند. بعضی‌ از خانواده ها اعتقاد دارند که فرزند اول هنگامیکه به مدرسه رفت بعد از چند سال باید فرزند بعدی را دعوت کرد تا فرزند اول بتواند مشکلات مدرسه را به تنهایی حل کند.

ناگفته نماند،فاصله‌ سنی بیش از حد بین فرزندان نیز دردسر‌های مخصوص به خودش را دارد، که نباید بی توجه از کنارشان رد شد.

طبق مطالعات جدید که در آمریکا انجام شده ،نشان می دهد، فاصله سنی بسیار کم و یا بسیار زیاد بین فرزندان موجب بروز مشکلات زیادی در فرزند دوم می شود و ممکن است خطرات زیادی کودک دوم را تحدید کند.

مطالعه که توسط  محققان و پزشکان دانشگاه کلمبیا انجام شده و در مجله آمریکایی به چاپ رسید حاکی از آن است که؛ اگر فاصله سنی بین فرزندان  از ۱۸ ماه کمتر و از ۵۹ ماه بشتر باشد، امکان بروز مشکلات برای بچه دوم افزایش بیشتر است.

سن مادر و حتی وضعیت اقتصادی و اجتماعی او در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است.باور این محققان بر این است که   اگر فاصله سنی بین بارداری‌ها کمتر از ۱۸ ماه باشد، ۴۰% احتمال تولد نوزاد نارس بیشتر است،و ممکن است وزن نوزاد هنگام تولد بسیار کم باشد و نوازدی با این خصوصیات با نوزاد طبیعی از لحاظ وزن و قد بسیار متفاوت است. اگر به صورت دقیق به این آمار دقت کنید متوجه یک نکته جالب می شود و اینکه اگر فاصله بارداری کمتر از 18 ماه باشد به ازاء هر یک ماه که کمتر می شود باید منتظر اتفاقاتی از قبیل تولد نوزاد با وزن کم حدود 3/3% و تولد نوزاد با وزن کم حدود 2% باشیم.

خطرات فاصله سنی زیاد و کم :

اما اگر فاصله سنی بارداری‌ها  از ۵۹ ماه (یا ۵ سال) بیشتر باشد، خطر تولد نوزاد نارس تا 6% و  تولد نوزاد با وزن کم تا 9% افزایش پیدا می کند. و به همین علت است که ،متخصصان زنان و زایمان اعتقاد دارند، برای فاصله‌گذاری سنی بین فرزندان باید عاقلانه و با فکر تصمیم گرفت. از طرف دیگر خانواده باید حتما از لحاظ جسمی، روحی و مالی در وضعیت مناسبی قرار بگیرند و زمان کافی برای هر فرزند بگذارند.روی دیگر ماجرا در فاصله زیاد سنی این است که ممکن است خطرات جسمی برای مادر داشته باشد و یا مادر دچار بی‌حوصلگی و سالخوردگی بشود و ممکن است توانایی رشد و پرورش مناسب برای جنین را نداشته باشد.هرچند نباید از خطرات ژنتیکی برای فرزند دوم غافل شد.

هرچه فاصله سنی بین بارداری‌ها زیاد باشد، توان و ظرفیت در بارداری مادر کم می شود و این کاهش توان باروری مادر موجب می‌شود،جنین بطور کامل و صحیح و همچنین رشد مطلوب و کاملی نداشته باشد و به تکامل نرسد. طبق یک تحقیق که در مجله پزشکی انگلیس چاپ شده ، نشان دهنده این است که فاصله سنی کم بین بارداری‌ها موجب افزایش خطر مرگ  برای نوزاد می شود.علت افزایش خطر مرگ برای نوزاد طبق تحقیق این محققان کاهش پروتئین تنظیم کننده زایمان است و زمانیکه  فاصله  سنی بین بارداری‌ها کوتاه باشد،توازن این پروتئین دربارداری از بین می رود، و موجب افزایش خطر مرگ جنین می شود.

طبق تحقیقات و بررسی‌های انجام شده فواید زیادی برای فاصله‌گذاری مناسب سنی بین فرزندان بیان شده است.زیرا در این فاصله سنی سلامت جسمی و ذهنی کودک وضعیت بهتری پیدا می کند،بهترین زمان و فرصت برای والدین به وجود می آید که زمان کافی برای  رسیدگی به فرزندان را پیدا کنند، با رعایت همین نکته کیفیت زندگی بیشتر و بهتر و صد البته تکامل فرزندان بسیار کامل و بهتر می‌شود. در بیشتر تحقیقات و  بررسی‌ها مشخص شده زمانیکه فاصله سنی بین فرزندان کمتر از ۲ سال باشد. احتمال کاهش چشمگیر بهره هوشی( IQ )در  این فرزندان، بیشتر از خانواده‌هایی است که فاصله سنی بین فرزندانشان بیشتر از ۲ سال است.

ضمنا هنگامیکه فاصله سنی کودکان با یکدیگر بسیار زیاد باشد، باعث کاهش چشمگیر برقراری ارتباط و بازی با هم در آن‌ها می شود. ناگفته نماند در بعضی اوقات  فاصله‌گذاری‌ سنی به علت ها بی‌دقتی نیست. ممکن است ، بارداری ناخواسته اتفاق بیفتد و یا امکان دارد مادر به علت نازایی از روش‌های درمان  مختلف استفاده کرده و درمان شده است، و ترس از افزایش سن و کاهش بارداری مجددموجب دعوت فرزند بعدی با فاصله سنی کمتر می شود. با تمام این صحبت ها و بحث ها اما بازهم در مورد فاصله سنی مناسب و مطلوب بین نوزادان بسیار بحث وجود دارد، ولی باز هم دانشمندان اعتقاد دارند فاصله سنی کمتر از 18 ماه و بیشتر از 59 ماه خطرناک است و موجب بروز مشکلات زیادی برای مادر و فرزندان می شود.