نحوه پخت اش رشته به سبک ایرانی

آش  رشته یکی از معروف ترین و شناخته ترین آش های ایرانی است. که تقریباً در سراسر شهرهای ایران پخته می شود. این آش نه تنها در مراسم های سنتی و مذهبی تهیه می شود بلکه در تمامی فصول سال و در سفره های نذری و افطاری نیز جایگاه خاصی دارد. در تهیه آش رشته؛ استفاده از موادی چون: رشته، انواع سبزی ها، حبوبات و گاهی نیز آب گوشت، کشک و یا ماست، باعث شده این غذا را در ردیف غذای سرشار از انواع ویتامین ها، پروتیین ها، کربوهیدرات قرار دهد که توانسته مجموعه کاملی از گروه غذایی را فراهم کند.

• مواد لازم برای تهیه آش رشته

  نخود و لوبیا روی هم                                                               1 استکان    

  عدس                                                                                     ۱ استکان   

  سبزی آش شامل تره، جعفری، اسفناج، گشنیز                       یک و نیم کیلو

  پیاز                                                                                        ۲ عدد متوسط

  رشته آش                                                                              نیم کیلو        

  نمک، زردچوبه و فلفل سیاه                                                    به مقدار لازم

  نعناع خشک                                                                          به مقدار لازم

  کشک                                                                                   به مقدار لازم

طرز تهیه
نخود و لوبیا چیتی را که از شب قبل خیس کرده و چند بار آب آن را عوض کرده ایم را در قابلمه ای که پیاز را سرخ کرده و به آن زردچوبه زده ایم می گذاریم نیم پز شود. بعد از این که نخود و لوبیا نیم پز شدند، عدس را به نخود و لوبیا اضافه می کنیم و می گذاریم با هم بپزند. پس از پختن حبوبات، سبزی آش را داخل قابلمه می ریزیم و خوب هم می زنیم. سپس دو قاشق سوپ خوری آرد را در کمی آب سرد حل می کنیم و داخل آش می ریزیم و به طور مرتب هم می زنیم. بعد رشته را به آش اضافه می کنیم و آهسته هم می زنیم. در آخر نیز نمک و فلفل و زردچوبه را به مقدار مورد نیاز اضافه می کنیم و می گذاریم آش به آرامی جا بیافتد.
بعد از جا افتادن آش، آن را در ظرفی کشیده و روی آن را کشک، نعناع داغ و پیاز داغ تزیین می کنیم.

نکته مهم
بعد از اضافه کردن سبزی، در قابلمه را نگذارید چون باعث تیره شدن رنگ سبزی ها می شود. بنابراین ۵ دقیقه بعد از اضافه کردن سبزی و مخلوط شدن سبزی با مواد در آن را بگذارید و بگذارید آش روی حرارات ملایم پخته شود.
موقع پختن آش رشته از همان ابتدا نمک را به مواد اضافه نکنید، زیرا رشته آش به اندازه کافی دارای نمک است. سعی کنید بعد از اضافه کردن رشته، نمک آش را تنظیم کنید.
برای درست کردن نعناع داغ، برای این که رنگ آن زیاد تیره نشود، در ماهی تابه کوچکی، کمی روغ می ریزیم و منتظر داغ شدن آن نمی مانیم، سریع نعناع را به آن اضافه می کنیم و بعد از چند بار هم زدن آن را از روی حرارت بر می داریم تا رنگش تیره نشود.
همچنین برای داشتن پیاز داغ خوش رنگ و خوشبو بهتر است موقع خرد کردن پیازها آن را یکدست خرد کنید و زمانی که در روغن تفت می دهید مقدار کمی زردچوبه و کمی پودر زعفران روی آن بپاشید و بلافاصله آن را هم زنید.
خواص مواد مورد استفاده در آش رشته

لوبیا چیتی: به آن لوبیا رومی نیز گفته می شود و از انواع لوبیا ها و از گیاهان دو لپه است. این نوع لوبیا در بین ایتالیایی ها، پرتغالی ها و ترکیه ای ها دارای محبوبیت خاصی است. لوبیا چیتی به دلیل داشتن پروتیین فراوان می تواند جایگزین خوبی برای گوشت و منبع غذایی مناسبی برای تامین پروتیین باشد. این ماده غذایی فاقد کلسترول و گلوکز قند است و نیز منبع مناسبی از ویتامین «ث»، کلسیم، آهن، ، پروتیین، نشاسته، سدیم، پتاسیم، تیامین، منیزیم و فسفر است. البته باید توجه داشت که لوبیا برای افرادی که دارای معده ضعیفی هستند غذای سنگینی به شمار می آید و ممکن است به سختی هضم شود. ولی اگر لوبیا را چند روزی در آب خیس کرده و زمانی که جوانه می زند آن را بپزیم هم باعث پخته شدن سریع آن می شود و هم سریع تر هضم و جذب می شود. در ضمن لوبیا جوانه زده دارای ویتامین های گوناگونی چون: ویتامین «ب»، «ث» و «د» است. همچنین لوبیا برای کسانی که دارای بیماری رماتیسم، فشار خون و کلیه هستند بسیار مفید است. اما افرادی که مبتلا به بیماری قند، نقرس و یا اوره خون بالایی هستند، استفاده از این لوبیا به علت وجود پروتیین فراوان توصیه نمی شود.

نخود: نخود یکی از مغذی ترین و انرژی زاترین حبوباتی است که در رژیم غذایی ایران از مصرف بالایی برخوردار است. این گیاه به صورت یک سال در میان و چرخشی با گندم و جو کاشته می شود و حالت چرخشی آن به علت تقویت و تجدید نیتروژن در خاک است. نخود در بین گروه های غذایی به علت داشتن اسیدهای آمینه مختلف، ویتامین ها، پروتیین، کلسیم، آهن، مواد معدنی و فیبر بالا، غذای بسیار خوب برای رفع نیاز بدن به شمار می آید. وجود فیبر در این گیاه نه تنها سیستم گوارشی بدن را پاکسازی می کند، بلکه کلسترول خون و گلوکز قند بدن را کاهش می دهد و نیاز افراد دیابتی به انسولین را کم می کند.
از دیگر خواص نخود:
آب نخود پخته شده با کمی نمک که به صورت ژله می باشد برای درمان درد سینه و ریه مفید است. روغن نخود برای سردرد و تقویت مو موثر است. شب ها آن را بر سر مالیده و صبح موها را بشویید.روغن نخود را بر روی دندانی که درد می کند بمالید درد را برطرف می کند. نخود را می توان برای رفع رسوبات ادراری و درمان زردی به کار برد. نخود همچنین برای درمان قولنج های کلیوی و التیام زخم های چرکین مفید است.
نخود در طب سنتی ایران، طبیعت گرم و خشک دارد و با وجود خواص مفید برای بدن، نفاخ و دیر هضم می باشد و نباید در خوردن آن زیاده روی کرد. البته برای کاستن درصد این خواص می توان آن را قبل از استفاده از شب قبل در آب خواباند و بعد استفاده کرد.
عمده ترین مناطق کشت نخود در ایران عبارتند از: استان های کرمانشاه، لرستان، کردستان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی.

عدس: عدس گیاهی است از خانواده حبوبات که منبع غنی از پروتیین ها و ویتامین های گروه B به شمار می رود. این گیاه بیشتر در زمین های آهکی کشت می شود. از عمده ترین استان های تولید کننده و عرضه کننده عدس در ایران می توانک استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، خراسان، زنجان و قزوین را نام برد.
عدس در واقع یک غذای کامل و پر انرژی است که می تواند انرژی لازم بدن را تامین کند. این نوع از حبوبات از نظر طب سنتی ایران دارای طبیعت معتدل و خشک است و پوست آن خاصیت گرم و مغزش طبع سرد دارد. از مهم ترین ترکیبات موجود در عدس می توان از الیاف گیاهی، کربوهیدرات ها، اسید فولیک (آهن)، ویتامین های A، B، C، B1 ، B2، B6، کلسیم، فسفر فراوان، ترکیب پروتیین، سلولز، پتاسیم، منیزیم، تریپتونان،میتونین، ترهئونین، ایزولوسین، لوسین، لیزین، سیستین، فنیل آلانین، نیروزین و والین نام برد. مصرف عدس باعث تقویت عضلات قلب، فعالیت کلیه، تقویت گردش خون، تقویت سلول های مغز و حافظه، تنظیم سوخت و ساز بدن، بهبود کم خونی و تقویت عضلات کودکان برای رشد می شود. آب عدس پخته برای تسکین سرفه، درد سینه و درمان زخم های دهان و گلو و دیفتری بسیار مفید است. ترکیب عدس پخته با سرکه برای ترک های دست و پا، تقویت معده و رفع نفخ معده سودمند می باشد. در نهایت این که، عدس باعث افزایش شیر مادر شده و آهن خون مادر را افزایش می دهد.

تره: تره از گیاهان خوراکی و در دسته ی سبزی ها قرار دارد. این سبزی همانند دیگر سبزی های خوردنی دارای کالری کمی ولی سرشار از آهن، ویتامین های A ،C ، ۱B، ۲B، ۶B، منگنز، فسفر، سدیم، پتاسیم و مقدار کمی ارسنیک می باشد.
سبزی تره ۲ نوع است: یک نوع آن کوتاه و نازک است که بیشتر در تابستان می روید و دیگری خیلی بلند با برگ ها پهن و قوی است که در زمستان رشد می کند. مصرف تره باعث کاهش کلسترول، فشار خون شده و از حملات قلبی و سکته جلوگیری می کند. تمام برگ های سبز تره به دلیل داشتن مواد گوگردی، ضد عفونی کننده قوی بوده و موجب تقویت دستگاه ریوی می شوند. این مواد از طریق خون وارد ریه ها شده و عفونت های مجاری تنفس و ورم گلو را التیام می بخشد و از لحاظ مدر بودن در درجه اول قرار دارد. مصرف تره بعد از غذا، مانع ترش کردن غذا و سوء هاضمه می شود و در تسکین درد مفاصل و نقرس و رفع چاقی و یبوست دائمی مفید است. همچنین مصرف جوشانده و شربت تره در موارد گرفتگی صدا، زکام، سرفه، برونشیت و تمامی اختلالات حاد دستگاه تنفسی مفید است.

اسفناج: اسفناج گیاه بومی ایران و یکساله است که از اوایل قرن اول میلادی به نقاط دیگر دنیا راه یافت. این گیاه دارای ساقه ای با ارتفاع نیم متر و برگ های پهن و نرم سبز رنگ است. اسفناج در مقابل سرما مقاوم می باشد و دارای دو نوع بهاره و پاییزه است.
اسفناج به دلیل داشتن آهن، ویتامین ۳B، کلسیم، سدیم، پتاسیم، ید، مس، منیزیم، لستین، کلروفیل، کاروتن، اسید اگزالیک و اسید ارسنیک، از جمله گیاهان مفید و پرمصرف جهان به شمار می آید. وجود ویتامین ۳B در اسفناج، باعث شده این گیاه به عنوان داروی مهمی برای درمان بیماری پلاگر که در اثر کمبود این نوع ویتامین در افراد بروز می کند و باعث ضعف بدن، تشنج، اختلال در دستگاه هاضمه و به وجود آمدن لکه های قرمز روی بدن می شود شناخته شود. همچنین منیزیم موجود در آن نیز جلوی پیشرفت سرطان را می گیرد. از دیگر خواص اسفناج می توان به: خاصیت خنک کنندگی و تب بر بودن، رفع ورم روده کوچک، ، التیام ورم ریه، رفع یبوست، جلوگیری از سرطان روده بزرگ، معده، پروستات، حنجره و رحم، پایین آوردن کلسترول خون، درمان کم خونی، افزایش ترشحات لوزالمعده و تقویت اعصاب اشاره کرد. علاوه بر این ها؛ آش اسفناج با گشنیز برای درمان سردردهای ناشی از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارش مفید است.
مصرف گیاه اسفناج برای بیماران مبتلا به ورم مفاصل و سنگ های کلیه و مثانه به علت داشتن اگزالات مضر می باشد و نیز این گیاه به علت طبیعت سرد برای افراد سرد مزاج توصیه نمی شود، ولی در صورت استفاده این افراد از اسفناج؛ می توانند آن را با ادویه های گرم مانند: فلفل، دارچین، زنجبیل و هل استفاده کنند.

گشنیز: گشنیز از گیاهان خوردنی ومحبوبی است که به صورت یک ساله کشت می شود. این گیاه جزو گیاهان دارویی و با ارزشی به شمار می ورد که در صنایع داروسازی کشورهای پیشرفته مطرح بوده و در اغلب مناطق ایران هم کشت می شود. دانه و قسمت رویشی گشنیز دارای نوعی اسانس می باشد که در صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی، صنایع دارویی، نوشابه سازی و شکلات سازی استفاده فراوانی دارد.
مهم ترین ترکیبات گشنیز عبارتند از: اسانس، اسید اگزالیک، اسید اولییک، اسید پالمتیک، اسید لینولییک، اسید پتروسه لینک، کلسیم، ویتامین A و ویتامین C.
همانطور که اشاره شد؛ گشنیز و تخم گشنیز از ارزش بالایی در طب سنتی ایران و جهان برخوردار است و جزو گیاهان با طبیعت سرد و خشک به شمار می رود.
خواص تخم گشنیز: تقویت معده، هضم آسان غذا، رفع نفخ و گاز معده، ادرار آور، برطرف کننده تشنج، از بین برنده کرم معده و روده، برطرف کننده بیماری صرع، درمان کننده تب تیفویید، درمان کننده بیماری های عفونی، خاصیت ضد باکتری، برطرف کننده زکام، تسکین دهنده درد دندان، تقویت کننده قلب. همچنین جوشانده آن خواب آور، برطرف کننده اسهال خوبی مفید است.
خواص برگ و ساقه گشنیز: مسکن و آرام کننده، برطرف کننده مسمومیت های حاصل از مواد پروتیینی، درمان کننده سرفه و تنگی نفس، برطرف کننده ترشی معده، برطرف کننده تشنگی، از بین برنده حالت تهوع، تقویت کننده و تمیز کننده طحال، برطرف کننده بوی بد دهان و نفس بدبو، برطرف کننده دل درد، کاهش دهنده کلسترول بد خون و افزایش دهنده کلسترول خوب. جوشانده تمام قسمت های این سبزی برای درمان سرفه، سرماخوردگی و سرخک مفید است.

جعفری: یکی دیگر از سبزی های محبوب و پرمصرف گیاه جعفری است که به صورت دوساله و به حالت وحشی در اکثر نواحی ایران، آسیا، جنوب اروپا و شمال آفریقا می روید. جعفری علاوه بر این که منبع خوبی از ویتامین A، ویتامین C ، ویتامین K، آهن و اسید فولیک است شامل دو قسمت خیلی مهم یعنی؛ روغن های فرار و فلاوونوییدها می باشد. روغن های فرار موجود در جعفری به دلیل داشتن ترکیباتی چون میریستیسن، لیمونن، آلفاتوژن و اوجنول باعث شده این سبزی به عنوان یکی از گیاهان مهم در درمان تومورها به ویژه تومورهای ریه، خنثی کننده انواع مواد سرطان زاد موجود در دود سیگار و دود ناشی از چوب و بازدارنده تخریب سلولی تبدیل شود. همچنین فلاوونوییدهای موجود در آن نیز که از ترکیباتی چون آپیئین، آپیجنین، کریسواریول و لوتئولین برخوردار است، علاوه بر این که از تخریب های سلولی ناشی از رادیکال های آزاد که باعث بروز بیماری هایی چون گرفتگی عروق، سرطان روده، دیابت و آسم می شود، جلوگیری کند و ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن را نیز بالا می برد.
همانطور که به اهمیت و ارزش دارویی و غذایی جعفری اشاره شد، باید گفت این گیاه پرخاصیت که در طب سنتی ایران حایز اهمیت است از طبیعت گرم و خشک برخوردار است و می توان از تخم، ریشه و برگ و ساقه آن به عنوان منبع غنی از مواد معدنی استفاده کرد.
خواص تخم جعفری: برطرف کننده نفخ شکم، تمیز کننده رگ ها و شریان ها خونی، مدر، درمان کننده تب نوبه.
خواص ریشه جعفری: اشتها آور، مدر، دفع کننده سنگ کلیه، درمان کننده سرخک و جوشانده آن برای درمان اسهال و درمان تنگی نفس مفید است.
خواص برگ و ساقه جعفری: خوشبو کننده دهان و نفس، ضماد آن درمان کننده ضرب دیدگی و خون مردگی عضو ضرب دیده مفید است، شستن صورت با جوشانده و دم کرده آن برای رفع لکه ها و جوش های صورت و روشن شدن پوست صورت بسیار خوب است. همچنین خوردن چای جعفری باعث هضم غذا می شود.